Ontmoetingstuin Rietmeen: een groen sociaal wonder

Aan de zuidelijke rand van de wijk Stadsweiden ligt een gewoon groen gebiedje een dagelijks wonder te zijn. Want hier is Ontmoetingstuin Rietmeen met zijn bijzondere geschiedenis en vrolijke voortbestaan al jarenlang een Harderwijks baken van vergroening, duurzaamheid en sociale verbinding.

De nu zo aantrekkelijke speel-, doe en relaxtuin aan de Ouverturebaan was oorspronkelijk een wat grauwe gemeentewerf met een omvang van 1,4 hectare. Het diende als depot voor onder meer klinkers, tegels en compost. Wijkbewoners klaagden over stank, lawaai en verkeersdruk. Reden voor de gemeente om de werf in 2013 te verhuizen naar een bedrijventerrein. Eerder had de gemeente al samen met wijkbesturen een oproep gedaan aan bewoners in Stadsweiden en Drielanden om na te denken over een nieuwe invulling van de werf.

Brainstormsessies

Johan Peppelman, gelauwerd als Harderwijkse ‘supervrijwilliger’ en voorzitter van het stichtingsbestuur van de Rietmeen, grinnikt als hij terugdenkt aan die tijd. “Heel veel ideeën werden geopperd en er werden brainstormsessies gehouden. Wel twee jaar is er over nagedacht. Uiteindelijk hebben we in november 2014 de Stichting Rietmeen opgericht en is er een plan ontwikkeld.”

“De plek moest van waarde zijn voor alle buurtbewoners”, vertelt Johan, “en het moest uiteraard ook haalbaar zijn. Op basis van de begrippen groen, duurzaam, burgerschap en talentontwikkeling kreeg Frieda Molenaar de opdracht een tuinontwerp te maken."

“Er moesten eerst veel stenen worden weggehaald en afgevoerd, bérgen stenen zelfs”, zegt bestuurslid Lia Zijlstra. “En er lag veel wit zand, wat natuurlijk niet handig is voor een tuin. Heel veel mensen hebben meegeholpen om het gebied geschikt te maken.”

In de loop van de tijd kreeg de tuin zijn vorm, met een grote moestuin, een kas, boomgaard, pluk- en kruidentuin, vlindertuin, bijenkasten, paddenpoel, een kamerplantjespension en een kerstbomenhotel. Er is ook een picknickveld en een jeu-de-boulesbaan.

Kinderen vermaken zich in de ‘Ravotterij’, een speeltuin met onder meer speelbosjes, een klim- en klauterplaats met boomstammen, een labyrint, een wilgenhut en een zand- en waterspeelplek. Een grote plaat asfalt op het terrein is slim benut als verkeersplein, waar kinderen tot 12 jaar rondrijden op fietsjes of skelters. Het plein is ontworpen op basis van Harderwijkse verkeerssituaties.

De huiskamer

De oorspronkelijke werkloods op het terrein veranderde in een gezellige kantine, ook wel de huiskamer genoemd, voor een kop koffie of thee. Er staan lange tafels voor allerlei activiteiten en er is een speel- en leeshoek. Bij mooi weer zit je desgewenst buiten op het terras. De loods wordt ook verhuurd voor feesten en partijen. Voor de stichting is dat een broodnodige inkomstenbron.

Wat van het begin af aan steeds voorop heeft gestaan, benadrukken Lia en Johan, is dat de tuin gratis toegankelijk is en laagdrempelig voor alle voorzieningen en activiteiten, voor jong en oud (kijk maar eens op de agenda). De Rietmeen biedt ook plek aan maatschappelijke stages. Johan: “Het is een burgerschapsinitiatief met een belangrijke sociale functie voor de wijkbewoners. Juist daarom noemen we het ook een ontmoetingstuin.”

Met een bestuur, beheerders en verschillende werkgroepen schommelt het aantal vrijwilligers bij De Rietmeen rond de zestig. Vrijwilligers die allemaal hun eigen ideeën, inbreng en werkritme hebben, wat volgens Lia en Johan juist de kracht is van De Rietmeen. 
“Iedereen denkt mee, bijvoorbeeld over hergebruik van spullen en over de wijze van tuinieren. Natuurlijk zijn er verschillen van inzicht. Maar er zijn hier geen baasjes, niet het ík staat voorop. Het gaat om de gemeenschappelijkheid. Die sociale kant ontwikkelt zich vanzelf,” zegt Lia. “Dat komt ook wel door de goede aanpak van het bestuur.”

Johan: ”We geven als bestuur vooral de grote kaders aan. De werkgroepen zijn min of meer zelfsturende teams en de beheerders zorgen dat afspraken worden nagekomen. Dat gebeurt allemaal op een ongedwongen manier. Zo werkt het, het voegt zich min of meer vanzelf en dat is heel mooi om te zien.”

Vergroening verbindt

Dat duurzaamheid en vergroening in De Rietmeen hand in hand gaan lijkt volkomen logisch. Alles draait om hergebruik. De meeste spullen die je ziet, van driewielers voor peuters tot gereedschap en de keuken in de loods, zijn tweede of derdehands. Geregeld zijn er ruilbeurzen, bijvoorbeeld voor kleding of puzzels.

‘Vergroening verbindt’ is geen loze kreet. Het is volgens Johan en Lia dagelijks zichtbaar in de diverse tuinen. Jong en oud werken hier samen, maken kennis, gaan aan de koffie en leren van elkaar. Dat is vaak niet alleen gezellig; zo ontwikkelen ze ook hun talenten voor tuinieren, techniek en repareren of het regelen van zaken.

Lia: “De combinatie van deze plek en wat mensen hier kunnen doen en zichzelf kunnen zijn is ook wel uniek. We krijgen vaak heel positieve reacties van mensen, ook van bezoekers uit andere steden. Dan zeggen ze: Wat is dit geweldig! Hadden wij ook maar zoiets.”